Dapson là một loại thuốc thuộc nhóm sulfone tổng hợp kháng khuẩn, hoạt động bằng cách làm giảm sưng và ức chế sự phát triển của trực khuẩn phong. Ngoài ra được điều trị trong một số bệnh về da khác. Hãy cùng các giảng viên khoa Dược, Cao đẳng Y Dược Nha Trang tìm hiểu thông tin về thuốc Dapson này qua bài viết sau.

Tác dụng của thuốc Dapson

Dapson thường được sử dụng trong điều trị một số bệnh viêm da dạng Herpes, kết hợp với một vài loại thuốc khác để điều trị bệnh phong, dự phòng và điều trị sốt rét, hoạt động bằng cách làm ngăn chặn sự phát triển của vi khuẩn thuộc nhóm sulfone. Thuốc Dapson điều trị viêm phổi do Pneumocystis carinii. Thuốc Dapson  thuộc nhóm thuốc điều trị bệnh da liễu, thành phần là Dapson, dạng bào chế có viên nén.

Thuốc Dapson có tác dụng với trực khuẩn lao, tổng hợp kháng khuẩn của trực khuẩn phong (Mycobacterium leprae) và một số loài Mycobacterium khác. Dapson còn có tác dụng chống trực khuẩn lao Pneumocystis carinii và ký sinh trùng sốt rét, điều trị tất cả các thể phong. Dapson là thuốc có tác dụng kìm khuẩn, đối kháng bởi acid para amino benzoic cơ chế tác dụng tương tự ngăn cản tổng hợp acid folic.

Theo tổ chức Y tế thế giới, Dapson và rifampicin là thuốc đề xuất dùng để điều trị bệnh phong ít vi khuẩn,

Dapson được dùng rộng rãi để điều trị hoặc dự phòng sốt rét và điều trị phong

Những người làm việc lâu dài với người mắc bệnh phòng cũng cần dùng Dapson dự phòng lây nhiễm.

Dapson là thuốc điều trị người bệnh viêm da dạng Herpes, nếu có đáp ứng được với các liệu pháp này sẽ giảm ngứa được nhanh chóng và kiểm soát được các tổn thương về da. Khi ngừng điều trị thì sẽ nhanh chóng bị ngứa lại và tổn thương nặng lên. Dapson có tác dụng như một chất ức chế enzyme, ức chế viêm da dạng Herpes không phải do tác dụng kìm khuẩn hoặc một tác nhân oxy hóa.

Ngoài ra, Dapson còn điều trị viêm da dạng Herpesn có tác dụng ức chế hệ miễn dịch.

Dapson dùng để chữa sốt rét: phối hợp với pyrimethamin để điều trị hoặc dự phòng sốt rét.

Dapson dùng để điều trị viêm phổi do Pneumocystis carinii: điều trị giai đoạn đầu viêm phổi do Pneumocystis carinii, thuốc Dapson phối hợp với trimethoprim điều trị ở một số người bệnh bị AIDS.

Thuốc Dapson cũng dùng đồng thời với pyrimethamin hoặc trimethoprim để phòng nhiễm khuẩn do Pneumocystis carinii.

Kháng thuốc với dapson chủ yếu do sự sử dụng dapson không đúng cách, xảy ra khi dùng liều thấp hoặc ngắt quãng, xuất hiện trong khoảng 2 - 10% người bệnh phong u

Thuốc Dapson còn được sử dụng nhằm ngăn ngừa nhiễm trùng phổi, chủ yếu được đào thải qua nước tiểu.

Dapson được sử dụng nhằm ngăn ngừa nhiễm trùng não do nguyên nhân HIV gây ra

Bên cạnh đó thuốc dùng để điều trị một số bệnh về da (lupus ban đỏ).

Thuốc Dapson phân bố vào thận, gan, cơ và da, hấp thu tốt qua đường tiêu hóa. Ngoài ra thuốc còn có những tác dụng khác nhưng chưa liệt kê được hết trong bài viết này. Dapsone cũng có thể được sử dụng làm giảm sưng hoặc viêm, ngăn chặn được sự phát triển của vi khuẩn.

Ngoài ra thuốc còn có những tác dụng khác nhưng không được đề cập trong bài viết.

Liều dùng và cách dùng thuốc Dapson

Bạn nên dùng dapson như thế nào?

Bạn nên uống thuốc cùng với cốc nước lọc, uống kèm hoặc không kèm thức ăn. Bình thường uống một lần một ngày nhưng nên uống theo chỉ dẫn của bác sĩ. Thời gian uống dapson phải cách xa các thuốc điều trị ợ nóng hoặc giảm axit dạ dày như thuốc famotidine, ranitidine, kháng axit hoặc didanosine ít nhất 2 giờ vì có thể giảm sự hấp thu dapsone vào máu từ đó làm giảm tác dụng của thuốc.

Thuốc điều trị ợ nóng có thể làm giảm sự hấp thu làm giảm tác dụng của thuốc nếu dùng đồng thời hoặc quá gần.

Nếu bạn dùng thuốc dapson để điều trị các bệnh phong hoặc để ngăn chặn nhiễm trùng do HIV bạn sẽ có thể phải dùng trong nhiều năm để theo dõi hoặc phải dùng suốt đời. Dùng dapson để điều trị các bệnh do rối loạn da sẽ điều trị thấp và dần dần điều chỉnh liều tăng lên sao cho phù hợp để kiểm soát bệnh của bạn. Tốt nhất hãy hỏi bác sĩ hoặc dược sĩ để biết thêm chi tiết.

Bạn nên uống thuốc thường xuyên để thuốc phát huy tác dụng đầy đủ nhất, nên uống cùng một thời điểm giống nhau mỗi ngày để bạn không bị quên liều, nếu quên hãy uống ngay khi nhớ ra.

Liều dùng

Liều lượng thuốc này được chỉ định dựa trên tình trạng sức khỏe và đáp ứng với điều trị của bạn, còn đối với trẻ em thì thuốc sẽ dựa trên độ tuổi và cân nặng. Tuy nhiên những thông tin về liều dùng này không thể thay thế cho lời khuyên của dược sĩ nên bạn cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi quyết định dùng thuốc.

Liều dùng dapson cho người lớn để điều trị bệnh phong – dạng phong u:

Liều dùng thông thường cho người lớn uống mỗi ngày một lần 50-100 mg trong 2-5 năm.

Liều dùng dapson thông thường cho người lớn để điều trị bệnh phong:

Uống mỗi ngày một lần 100 mg trong 6 tháng.

Liều dùng dapson cho người lớn để điều trị viêm da do herpes:

Liều dùng thông thường cho người lớn là 50 mg uống mỗi ngày một lần có thể được tăng đến 300 mg/ngày,  Liều dùng kéo dài.

Liều dùng dapson cho người lớn để điều trị viêm phổi do Pneumocystis:

Liều dùng thông thường cho người lớn mỗi ngày một lần 100 mg uống trong 14 đến 21 ngày.

Liều dùng dapson cho người lớn để điều trị dự phòng viêm phổi do Pneumocystis:

Liều dùng thông thường cho người lớn uống hai lần một tuần, 100 mg.

Liều dùng dapson cho người lớn để điều trị cho người lớn để dự phòng nhiễm kí sinh trùng Toxoplasma:

Liều dùng thông thường 100 mg, uống hai lần kéo dài.

Liều dùng Dapsone thông thường cho trẻ em để điều trị bệnh phong:

Liều dùng cho trẻ em 1-2mg/kg (tối đa 100 mg) uống mỗi ngày một lần.

Liều dùng dapson cho trẻ em để dự phòng viêm phổi do Pneumocystis:

Điều trị cho trẻ em dùng thông thường > 1 tháng: uống mỗi ngày một lần, 2 mg/kg/ngày (tối đa 100 mg).

Liều thay thế:

> 1 tháng: uống một lần mỗi tuần 4 mg/kg, tối đa: 200 mg.

Liều dùng dapson cho trẻ em để dự phòng nhiễm kí sinh trùng Toxoplasma

Liều dùng thông thường cho trẻ em nên được dùng phối hợp > 1 tháng: 2 mg/kg/ngày (hoặc 15 mg/m2) uống mỗi ngày một lần, tối đa dùng 25 mg.

Tác dụng phụ của thuốc Dapson

Thuốc Dapson có thể gây ra một vài những tác dụng phụ thường gặp trong thời gian sử dụng như:

• Phát ban da
• Thiếu máu tan huyết
• Buồn nôn
• Chán ăn
• Viêm gan
• Đau đầu
• Máu: Thiếu máu tan huyết, methemoglobin/máu.
• Ðau đầu.
• Toàn thân: Quá mẫn (phát ban da).
• Gan: Viêm gan.
• Tiêu hóa: Buồn nôn, nôn,chán ăn.
• Da: Viêm da tróc vảy, hội chứng Stevens – Johnson, ban dát sần, hoại tử biểu bì ngộ độc (hội chứng Lyell)
• Thần kinh: Bị ngộ độc hệ thần kinh trung ương, hay tâm trạng, thay đổi tâm thần, viêm thần kinh ngoại biên.

Tác dụng phụ hiếm gặp:

• Rối loạn tạo máu
• Hoại tử biểu bì ngộ độc
• Viêm da tróc vảy
• Tổn thương gan
• Viêm thần kinh ngoại biên
• Thay đổi tâm trạng
• Mất bạch cầu hạt
• Tan huyết, methemoglobin-huyết
• Viêm da dị ứng
• Bệnh tăng bạch cầu đơn nhân
• Hiếm có phản ứng mẫn cảm như sốt vàng da và tăng bạch cầu ưa eosin, phát ban
• Đau đầu, nóng nảy
• Kích ứng dạ dày – ruột
• Viêm dây thần kinh ngoại biên hồi phục được
• Mất ngủ, mắt nhìn mờ, dị cảm

Người dùng nên ngưng dùng thuốc Dapson nếu thấy cơ thể xuất hiện các triệu chứng do ngộ độc da, tan máu và methemoglobin/máu xảy ra khi dùng liều lớn hơn 200 mg/ngày. Nếu dị ứng hoặc viêm dây thần kinh xuất hiện khi dùng thuốc này nên tiêm truyền tĩnh mạch xanh methylene và có thể tiêm nhắc lại sau 1 giờ nếu cần thiết điều trị methemoglobin/máu.

Thuốc Dapson có thể gây ra một vài những tác dụng phụ như đau đầu

Thận trọng lúc dùng thuốc Dapson

Trong thời gian sử dụng thuốc  Dapson người dùng nên thận trọng một số vấn đề như:

• Thận trọng nếu người bệnh thiếu hụt glucose 6 phosphat - dehydrogenase (G6PD)
• Thận trọng nếu người bệnh thiếu hụt methemoglobin reductase
• Cần thận trọng với những người bệnh thời kỳ mang thai hoặc cho con bú vì thuốc dapson bài tiết vào sữa mẹ với số lượng dáng kể nên cân nhắc kỹ khi dùng cho người cho con bú. Dapson có thể dùng cho người mang thai nhưng cần có sự theo dõi của bác sĩ chuyên môn
• Người bệnh thận trọng khi dùng thuốc nếu bản thân có khả năng gây tan máu và có liên quan đến tan máu, nhiễm khuẩn, chứng đái tháo đường
• Cần thận trọng với những người bệnh dùng thuốc để điều trị hoặc dự phòng sốt rét
• Nếu như bạn bị thiếu máu cần phải điều trị thiếu máu nặng trước khi dùng thuốc dapson điều trị gồm cả ở trẻ mắc bệnh đang bú mẹ, cho con bú, rối loạn chuyển hoá porphyrin, mang thai, thiếu hụt G6PD

Những thông tin trong bài viết trên đây chỉ mang tính chất tham khảo thêm cho sản phẩm nên người dùng cần tham khảo ý kiến dược sĩ trước khi sử dụng, không được tự ý mua thuốc về dùng kể cả đã có hướng dẫn trên bao bì sản phẩm.